Wat is clusteren?
Clusteren is een fenomeen waarbij een baby op een vast moment van de dag onrustig wordt en vaker of langer wil drinken. Dit kan gebeuren aan het eind van de middag of in de vroege avond, maar ook 's ochtends of 's nachts. Tijdens een clusterperiode kan het voorkomen dat de baby niet alleen vaker wil drinken, maar ook het liefst de hele tijd aan de borst wil liggen of bij de ouder wil zijn.
Het is belangrijk om te weten dat clusteren niet betekent dat de baby te weinig melk krijgt. Zelfs als het lijkt alsof de borsten leegraken, zijn ze eigenlijk nooit helemaal leeg. Als ouders toch twijfelen over hun melkproductie, kunnen zij contact opnemen met het consultatiebureau of een lactatiekundige voor tips en ondersteuning.
Clusteren bij flesvoeding
Ook baby's die flesvoeding krijgen, kunnen clusteren. Dit kan gebeuren wanneer de baby graag veel bij de ouder wil zijn of een voorraadje voeding nodig heeft. Het is dan mogelijk om een extra fles te geven als de baby daarom vraagt. Het is belangrijk om een speen met een langzame toevoer te gebruiken en de baby veel pauzes te gunnen tijdens het drinken.
Waarom wil je baby clusteren?
Als ouder verwacht je misschien dat er ongeveer evenveel tijd zit tussen twee voedingen. Maar meestal drinkt een baby niet volgens een strak schema met vaste tijden tussen de voedingsmomenten. Clusteren is een veelvoorkomend gedrag van baby's. Het is daarom belangrijk om te begrijpen waarom baby's clusteren en wat de voordelen zijn.
Meer dan drinken
Voeden is veel meer dan alleen drinken voor een baby. Het zuigen geeft een baby een tevreden en veilig gevoel. Dit heeft de baby nodig om alle indrukken van de dag te verwerken. Het huid-op-huid contact tijdens het clusteren helpt de baby om zich veilig te voelen en kalm te worden. Dit komt door het hormoon oxytocine, dat vrijkomt als de baby knuffelt of borstvoeding krijgt. Extra dicht bij de ouder zijn, kan de baby helpen zich te ontspannen. Het ontspannen aan het eind van de dag is niet alleen belangrijk voor de ontwikkeling, maar zorgt er ook voor dat de baby rustig wordt voor het slapengaan.
Melkvoorraad opbouwen
Clusteren kan intensief zijn, maar het heeft ook een groot voordeel. De baby bouwt tijdens het clusteren een voorraadje melk op voor de nacht. De baby drinkt telkens kleine beetjes calorierijke melk. Daardoor kan de baby tijdens de nacht vaak langer achter elkaar doorslapen. Dit is vooral gunstig voor ouders die de baby 's nachts moeten voeden.
Melkproductie verhogen
Als de ouder borstvoeding geeft, kan de reden voor het clusteren van de baby ook liggen bij de melkproductie. Het hormoon prolactine zorgt voor de productie van moedermelk. In rust is de hoeveelheid prolactine het hoogst, vooral 's nachts en vroeg in de ochtend. De baby kan de aanmaak van prolactine verhogen door aan de borst te drinken. Clusteren in de avond kan dus een manier zijn om ervoor te zorgen dat de melkproductie op peil blijft voor de volgende dag.
Het is belangrijk om te begrijpen dat clusteren een normaal gedrag is van een baby en dat het verschillende voordelen heeft. Ouders moeten daarom niet ontmoedigd raken als hun baby vaak clusteren vertoont. In plaats daarvan kunnen ze deze momenten gebruiken om een sterke band met hun baby op te bouwen en te profiteren van de voordelen van clusteren.
Tips om ermee om te gaan
Clusteren kan vermoeiend zijn, maar met deze vijf tips kan het voor zowel de baby als de moeder plezierig zijn.
1. Reageer op wat de baby nodig heeft
Het is belangrijk om te reageren op de behoeften van de baby. Als de baby onrustig is of op een andere manier om voeding vraagt, is het goed om op verzoek te voeden. Het aantal keren dat de baby aan de borst ligt, bepaalt niet per se hoeveel melk er binnenkomt. Het is dus prima om de baby nog een keer aan te leggen.
2. Let op signalen dat de baby genoeg heeft gedronken
Bij flesvoeding is het belangrijk om op te letten dat de baby niet te veel krijgt. Als er melk uit de mond loopt, de baby fronst, de vingers en tenen gespreid zijn of de baby bijgeluiden maakt bij het slikken, is het tijd voor een pauze. Door de fles te kantelen, weet de baby dat de fles er nog is en kan hij weer beginnen met zuigen. Als de baby het hoofd wegdraait of de fles wegduwt, is het beter om te stoppen, zelfs als de fles nog niet leeg is. Bij borstvoeding is het vaak duidelijk als de baby genoeg heeft gehad, hij laat dan gewoon de tepel los.
3. Maak tijd voor het clusteren
Clusteren kan intensief zijn, daarom is het belangrijk om ontspannen te zitten en te genieten van dit moment met de baby. Als er nog taken liggen, kan het helpen om hulp van anderen te vragen. Door van tevoren te weten op welke tijd de baby vaak clustert, kan er bijvoorbeeld eten vooruit worden gekookt, zodat het alleen nog opgewarmd hoeft te worden. Het is aan te raden om op de bank te zitten met wat te drinken en een goed boek. Tv kijken kan minder handig zijn, omdat de baby zich door de flitsende lichten en het geluid mogelijk minder goed ontspant.
4. Let op of er iets anders aan de hand is
Als de baby de hele tijd onrustig is en steeds bij de moeder wil zijn, kan dat gewoon clusteren zijn. Als de baby echter onrustig blijft aan de borst, is het verstandig om de baby van de borst te halen. Er kan namelijk iets anders aan de hand zijn, zoals krampjes of spruw.
5. Verzorg en bescherm de tepels
Clusteren vraagt veel van de tepels. Als de tepels pijnlijk zijn door de lange voedingsmomenten, kan er na elke voeding een druppeltje melk over de tepelhof worden uitgesmeerd. Moedermelk heeft van nature namelijk een helende werking en kan zo helpen de pijn te verminderen. Ook kan er na elke voeding een goede tepelzalf worden gesmeerd. Als de pijn aanhoudt, is het verstandig om het consultatiebureau of een lactatiekundige om advies te vragen.